Pan Hilton Cubitt, starszy, bogaty jegomość, boi się o swoją żonę, która ostatnio otrzymuje tajemnicze wiadomości zapisane w postaci tańczących sylwetek. Zgłasza się więc do słynnego detektywa. Holmes i Watson próbują przetłumaczyć wiadomości, których jest coraz więcej. Do tego po ogrodzie Cubittów krąży tajemniczy intruz.

Dawny szkolny kolega Watsona Percy Phelps, pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych od swego wuja, lorda Holdhursta, ministra tego resortu, otrzymuje do skopiowania tajny układ pomiędzy Włochami i Wielką Brytanią. Układ zostaje skradziony z gmachu Ministerstwa. Złodziej niepostrzeżenie wszedł i wyszedł bocznym wejściem, bowiem budynek był pozbawiony ochrony. Holmes zastanawia się komu mogło zależeć na kradzieży.

Do Sherlocka Holmesa zwraca się panna Wioletta Smith, nauczycielka muzyki, która po śmierci ojca mieszka z matką na wsi. Kobieta spotkała się z panami Carruthersem i Woodleyem, którzy wrócili z Afryki Południowej z wiadomością, że jej stryj zmarł. Pierwszy z nich wydał się jej dżentelmenem, drugi grubianinem. Z braku dużych dochodów z radością przyjęła pracę domowej nauczycielki dla dziecka pana Carruthersa, który zaproponował jej stawkę dwa razy wyższą niż przeciętna. Wioletta pracowała spokojnie u chlebodawcy, póki nie zaczął go odwiedzać Woodley. Młodzieniec natarczywie zalecał się do niej, w końcu Carruthers wyprosił go stamtąd. Co tydzień, gdy panna Smith jeździ rowerem do domu na weekend, podąża za nią tajemniczy rowerzysta. Chcąc odkryć jego tożsamość, dziewczyna bezskutecznie próbuje zbliżyć się do niego. Wysłany na obserwację Watson również nie rozpoznaje rowerzysty, więc Holmes wyrusza na rozpoznanie.

Lato 1888 roku. W swym domu w mieście garnizonowym Aldershot ginie pułkownik James Barclay. Ciało odnaleziono na podłodze w pokoju, oficer miał rozbitą głowę. Na kanapie zemdlona leżała jego żona, Nancy. Na podłodze tuż przy zwłokach znaleziono osobliwą maczugę z twardego, rzeźbionego drzewa o kościanej rączce, bez śladów krwi. Pułkownik posiadał kolekcję najróżniejszej broni, przywiezionej z rozmaitych krajów, w których walczył, toteż można było sądzić, że maczuga ta również należała do jego pamiątek. Drzwi domu były zamknięte od wewnątrz, klucz zaginął, duże okno było uchylone. Pokojówka zeznaje, że pani pułkownikowa po powrocie z okresowej wizyty w parafialnym Towarzystwie Dobroczynności, gdzie wspierała ubogich, z jakichś powodów pokłóciła się z mężem, nazywając go tchórzem i żądając, by zwrócił jej życie. Na twarzy zmarłego widać było wielki przestrach.

Panna Helena Stoner, mieszkająca u ojczyma, dr Roylotta, udaje się do Sherlocka Holmesa w sprawie tajemniczej śmierci swej siostry, Julii Stoner, która przed śmiercią wypowiedziała zagadkowe słowa: „To była przepaska! Nakrapiana przepaska!”. Do tego koło domu obóz założyli Cyganie, a w nocy słychać dziwne gwizdy. Czujne oko Holmesa dostrzega, iż petentka jest źle traktowana przez ojczyma. Wkrótce po wyjściu Heleny na Baker Street zjawia się sam Roylott. Zachowuje się agresywnie i wychodząc na znak swej siły wygina pogrzebacz, co skłania detektywa do pilniejszego zajęcia się sprawą. Sherlock Holmes i doktor Watson przybywają do posiadłości Roylotta i pod nieobecność antypatycznego gospodarza przeprowadzają wizję lokalną. Detektyw dochodzi do wniosku, że Julia padła ofiarą perfidnego morderstwa i zastawia pułapkę na sprawcę.

Przygoda dzieje się w okresie świąt Bożego Narodzenia. Znajomy Sherlocka Holmesa posłaniec Peterson jest świadkiem nocnej awantury. Wkracza, aby pomóc biednej ofierze – pijanemu starcowi, napastowanemu przez chuliganów. Jednak ten, po nieumyślnym wybiciu szyby w sklepie, ucieka pozostawiając na ulicy podniszczony kapelusz i dorodną gęś. Peterson bez wahania zabiera te rzeczy do Holmesa. Sherlock dedukuje z kapelusza cechy właściciela, a gęś oddaje Petersonowi. Wkrótce w gęsi znaleziony zostaje błękitny karbunkuł skradziony w hotelu bogatej hrabinie Morcar.