Sezon 1 (1994)
← Back to season list
Episodes 26
Nasi przodkowie Chińczycy
Chińczycy wynaleźli papier. Ten wynalazek zmienił cały świat. Stworzyli również kilka niebezpiecznych wynalazków, takich jak proch strzelniczy, broń palna, pociski i inne straszne rodzaje broni. Chińczycy również jako pierwsi puszczali proste latawce – i tak zaczęło się marzenie o lataniu. Później bracia Montgolfier oraz Lindbergh, urzeczywistnili to marzenie.
Read MoreArchimedes i Grecy
W dzisiejszym odcinku Maestro zaprasza nas w podróż po starożytnej Grecji. Jeszcze kilka stuleci przed naszą erą żyli tam i pracowali pomysłowi odkrywcy i wynalazcy. Jednym z przykładów jest Hipokrates i medycyna, innym Sokrates i filozofia, Fidiasz i posąg, Sofokles, Eurypides, Protagoras, Demokryt i wielu innych. A później był Archimedes i kwadratura koła…
Read MoreHeron z Aleksandrii
Arystoteles założył szkołę perypatetyczną. Idea szkoły była taka, aby uczniowie uczyli się, spacerując. Następnie poznamy Aleksandra Wielkiego, który podbije Egipt i założy Aleksandrię. Spotkamy też Ktesibiosa – wynalazcę wodomierza, a także pompy, termometru i pierwszej wiatrówki oraz innych rzeczy. Ptolemeuszowi udało mu się stworzyć i narysować niezwykle dokładne mapy. Inny geniusz, Heron, wywodzi się ze szkoły aleksandryjskiej. Wynalazł pierwowzór parowej turbiny.
Read MoreJak mierzono czas
Tym razem przyjrzymy się bliżej historii zegara – od zegara słonecznego po atomowy i kwarcowy. Wszystko zaczęło się od zegara słonecznego. Jego wadą było to, że nie działał w nocy. Wtedy powstał pomysł na wodomierz. Do pomiaru czasu odpowiedni okazał się również piasek. Karol Wielki był właścicielem największej klepsydry świata. Odwracało się ją dopiero po upływie 12 godzin, i potrzeba było do tego kilku silnych mężczyzn. Ponadto nadal w użyciu były zegary świecowe, zegary olejowe i klepsydry.
Read MoreHenryk Żeglarz i kartografia
Aż do średniowiecza mapy Ptolemeusza uważane były za biblię każdego morskiego nawigatora. Zwykło się mawiać, że ten, kto nie korzysta z tych map, padnie ofiarą okrutnych i gigantycznych potworów morskich lub zostanie wessany na dno oceanu. Henryk, trzeci syn portugalskiego króla Jana, nie zgadzał się z tym. Kiedy w 1425 r. najechał ze swoją armią marokańskie miasto Ceuta, usłyszał ciekawe historie o krainie położonej nad brzegiem rzeki Senegal…
Read MoreGutenberg i pismo
W Europie to Johannes Gutenberg wynalazł druk z wykorzystaniem ruchomej czcionki. Jego nazwisko jest nierozerwalnie związane z dwoma miastami: Moguncją i Strasburgiem. Początkowo Gutenberg musiał rozwiązać problem tworzenia czcionek i matryc drukarskich, które byłyby bardziej przydatne do drukowania niż tradycyjne narzędzia.
Read MoreLeonardo da Vinci
W warsztacie mistrza Verrocchio młody Leonardo studiował malarstwo i rzeźbę, jednak odkrył u siebie jeszcze większy talent: projektował plany miast, dróg, mostów i fortyfikacji. Wkrótce stało się jasne, że jest wszechstronnie uzdolniony. Jednak Lorenzo da Medici, który pomagał i wspierał wielu artystów, nie bardzo go lubił. Rozczarowany Leonardo wyjechał do Mediolanu…
Read MoreLekarze
Ból głowy pojawia się od czasu do czasu i łatwo go wyleczyć pigułką. Jednak dawniej, jak mówi Maestro, nie było to takie proste. Głowa pacjenta zostałaby otwarta, ponieważ uważano, że żyją w niej małe zwierzęta, które powodują ból. Będziemy świadkami rozwoju medycyny. Zaczniemy od Chin, a potem trafimy do Babilonii, Egiptu i starożytnej Grecji. To Hipokrates jako pierwszy opisał chorobę oraz leczenie jej w intensywny i naukowy sposób…
Read MoreGalileusz
W Pizie poznajemy młodego Galileusza. Pewnego dnia stał na szczycie Krzywej Wieży z przyjacielem i zastanawiali się, czy – gdyby skoczyli – ten drugi dotknąłby ziemi jako pierwszy, ponieważ był znacznie bardziej korpulentny. Wiele lat później Galileusz znalazł odpowiedź. W 1578 r. zapisał się na zajęcia z anatomii na uniwersytecie w Pizie. Pewnego dnia, będąc w kościele, zauważył świecznik, który poruszył się na skutek podmuchu powietrza.
Read MoreNewton
Astronauci mogli polecieć w kosmos tylko dzięki genialnym odkryciom i obliczeniom Sir Izaaka Newtona. Będąc małym chłopcem, Izaak pasł owce swojego ojca. Już w tak młodym wieku jego niesamowity talent do wynalazczości stał się oczywisty. Izaak opracował kilka maszyn, wynalazł wodomierze i skonstruował kilka skomplikowanych latawców. Na farmie ojca opracował swoją teorię światła. Pewnego dnia jabłko spadło z drzewa prosto na głowę Izaaka. Wtedy wpadł na pomysł teorii grawitacji.
Read MoreBuffon, odkrycia przeszłości
Zapamiętajmy: Galileusz wykazał, że Ziemia obraca się wokół Słońca. Newton odkrył prawo grawitacji. Irlandzki biskup James Ussher twierdził, że obliczył dokładną datę powstania naszej planety na podstawie informacji z Biblii oraz że Ziemia istnieje od 29 października 4004 roku p.n.e. Francuski naukowiec Georges Louis de Buffon udowodnił głupotę tych obliczeń. Dziś wiemy, kiedy powstały pierwsze formy życia, jak życie wyszło z wody na ląd i jak z czasem rozwinęły się jego bardziej złożone formy.
Read MoreLavoisier i chemia
„Dziś jest bardzo gorąco” – tak Maestro zaczyna swoją opowieść i zaprasza nas w podróż po chemii. Z tą nauką nierozerwalnie związane jest jedno nazwisko: Lavoisier. W wieku 17 lat zajął się zjawiskiem upału. Próbował znaleźć sposób na poprawę nocnego oświetlenia Paryża. W wieku 25 lat został członkiem Królewskiej Akademii Nauk. Odkrył, że powietrze jest mieszaniną gazów…
Read MoreStephenson
Siła pary była znana już w czasach Herona z Aleksandrii, ale ludzie nie wiedzieli wtedy, jak jej właściwie używać. Dopiero w XVII wieku niejaki Denis Papin rozwiązał ten problem. Dzięki niemu mamy parowary. Inni naukowcy także wielokrotnie zajmowali się zjawiskiem pary. Pierwszy był Newcomen, później James Watt, ale to naukowiec o nazwisku Stephenson zbudował silnik parowy „Killingworth” na kołach. Były to narodziny lokomotywy…
Read MoreFaraday i elektryczność
Pierwszym kontaktem człowieka z tym zjawiskiem było uderzenie pioruna. Ta mistyczna moc pozostawała dla ludzi zagadką, dopóki niejaki Michael Faraday jej nie rozwiązał. Już w bardzo młodym wieku był niezwykle dociekliwy i spragniony wiedzy. Jego liczne eksperymenty, z których niektóre zawierały eksplozje, zdumiewały jego rodziców i otoczenie. Bardzo szybko Faraday odkrył, że poruszający się magnes generuje prąd elektryczny. Niestrudzenie prowadził badania, szukając wyjaśnienia tego zjawiska.
Read MoreDarwin i ewolucja
Jest rok 1860. Biskup Wilberforce na zgromadzeniu kpi z teorii Karola Darwina: „A więc człowiek pochodzi od małpy? Niemożliwe! To by oznaczało, że dziadkowie Darwina sami byli małpami!”. Karol Darwin opublikował właśnie swoją słynną książkę o ewolucji gatunku. Bez wątpienia człowiek nie jest bezpośrednim potomkiem małpy. Jednak dzięki Darwinowi wiemy dziś, że mamy z małpami wspólne korzenie oraz że jesteśmy z nimi dość ściśle spokrewnieni.
Read MoreMendel i zielony groszek
W tym odcinku Maestro opowie nam historię człowieka, któremu udało się określić i wyrazić prawa genetyki – to Gregor Mendel. Gdy był małym chłopcem, jego ojciec nauczył go, jak uprawiać drzewa owocowe z wykorzystaniem metody szczepienia. Zaczął się zastanawiać, dlaczego niektóre drzewa mają szczególnie piękne owoce? Dlaczego niektóre owce są większe i silniejsze od innych? I co najważniejsze: dlaczego niektóre cechy rodziców zostaną przekazane dzieciom, a inne nie?
Read MorePasteur i mikroorganizmy
W XIX wieku francuski naukowiec Louis Pasteur dokonał przełomowego odkrycia, że ziemia jest pełna mikroskopijnie małych organizmów. Pasteur odkrył również, że niektóre z nich powodują poważne choroby, jak błonica, dżuma, dur brzuszny, żółta febra, cholera, gruźlica, grypa i wścieklizna. Było to rewolucyjne odkrycie jak na tamte czasy. Pasteur zbadał, w jaki sposób te choroby są przenoszone i jaki ma z tym związek higiena.
Read MoreThomas Edison i nauka stosowana
Edison urodził się w 1847 roku w Mediolanie w stanie Ohio. Był ciekawskim dzieckiem. Pochłonął wręcz imponującą liczbę najtrudniejszych książek o nauce. Jego entuzjazm dla eksperymentów chemicznych skutkował kilkma eksplozjami i wybitymi oknami. W ciągu całego życia złożył 1300 patentów. Oprócz wielu innych wynalazków – ulepszył telefon Grahama Bella, opracował fonograf i projektor filmowy. Jednak jego największym wynalazkiem była zdecydowanie żarówka elektryczna, która rozświetliła cały świat.
Read MoreMarconi i fale radiowe
„Transmisja” to dzisiejsze słowo kluczowe dla historii opowiadanej przez Maestra. Opisuje ryzykowne metody przenoszenia informacji stosowane przez Egipcjan i Greków oraz wspomina o Indianach i ich sygnałach dymnych. Jednak dopiero pod koniec XIX wieku pewnemu Włochowi udało się odkryć transmisję za pomocą fal. Guglielmo Marconi urodził się w Bolonii w 1874 roku. Wynalazł bezprzewodowy dzwonek…
Read MoreFord i samochody
Na początku odcinka Maestro przyjeżdża prawdziwym zabytkowym pojazdem, który wprowadza dzisiejszy temat: samochód. Wynalezienie koła przyniosło ludziom przełomowy postęp, ale dopiero pod koniec XIX wieku Amerykanin Henry Ford zbudował pierwszy samochód. Dziś trudno sobie wyobrazić życie bez tych maszyn.
Read MoreHistoria lotnictwa
Odwieczne marzenie człowieka: latać! Clément Ader, który w oparciu o budowę skrzydeł nietoperza zbudował parową maszynę lotniczą. Opowiada też o Otcie Lilienthalu i jego szybowcu oraz o braciach Wright, którzy zaprojektowali i zbudowali samolot. W 1908 roku Francuz Blériot przekroczył kanał La Manche. W 1927 roku Charles Lindbergh pokonał Ocean Atlantycki. Spełniło się marzenie ludzi o lataniu.
Read MoreMaria Skłodowska-Curie
Warszawa, rok 1867. 7. listopada na świat przychodzi mała dziewczynka: Maria Skłodowska, która przeszła do historii jako Madame Curie. W 1891 roku wyjechała do Paryża, gdzie studiuje fizykę i matematykę oraz poznaje swojego przyszłego męża — Piotra Curie. Przez następne lata jest zajęta badaniem tajemniczych promieni, które odkrył Henri Becquerel. W pewnym momencie udaje jej się uzyskać z blendy uranowej substancję, która wykazuje promieniowanie: rad. Nazywa to „promieniowaniem radioaktywnym”.
Read MoreEinstein
Maestro opowiada o dzieciństwie Alberta Einsteina w Monachium. Później Einstein wyjechał do Zurychu, gdzie studiował fizykę, matematykę i astronomię. W wieku 21 lat odkrył jedną z najbardziej znaczących formuł fizyki: E = mc². Zgodnie z tym wzorem masę można przekształcić w energię. Zaledwie kilka lat później Einstein sformułował swoją słynną teorię względności. To było rewolucyjne odkrycie. Wykazał, że czas nie jest stałą wartością fizyczną.
Read MoreLorenz i jego gęsi
W domu rodziców Konrada Lorenza w Altenbergu w Austrii, gdzie dorastał, było ich mnóstwo: psy, małpy, gęsi, kaczki i wiele innych. Początkowo badał zachowanie kawek, które hodował w środowisku naturalnym. Obserwował ich zachowania godowe, kojarzenie w pary, wykluwanie się z jaj i pierwszy lot piskląt. Potem obserwował gęsi i dowiedział się, że wołanie matki przywiązuje do niej młode pisklęta. Lorenz naśladował to wołanie i w ten sposób sam został ojcem gęsi.
Read MoreArmstrong i Księżyc
Pierwszą osobą, która chciała polecieć na księżyc z wykorzystaniem napędu rakietowego, był Rosjanin Ziołkowski. Dokonał on bardzo precyzyjnych obliczeń, ale nikt mu nie wierzył. Dopiero w 1945 roku rozwój techniczny był gotowy do wyścigu na Księżyc, prowadzonego między Amerykanami i Rosjanami. Gagarin był pierwszym człowiekiem w kosmosie, Leonow jako pierwszy wyszedł w przestrzeń kosmiczną, a w końcu w 1965 roku Armstrong jako pierwszy człowiek postawił stopę na Księżycu.
Read MoreJutro zaczyna się dziś
Dzieci pytają Maestra: co jeszcze może wymyślić ludzkość po tych wszystkich niezliczonych odkryciach, teraz, gdy odwiedzono już nawet Księżyc? Maestro wymienia kilka nierozwiązanych kwestii: pochodzenie życia, źródło materii, nieskończenie małe rzeczy, tajemnica kosmosu i wiele innych. I nikt – mówi Maestro – nie wie, jak świat będzie wyglądał jutro.
Read More